Page 87 - หนังสือ สัตว์หน้าดิน นิเวศวิทยาและการใช้ประโยชน์
P. 87
การปรับตัวของสัตว์หน้าดินในแหล่งน ้า 69
ภาพที่ 3.4 ลักษณะการกินอาหารของไส้เดือนทะเลวงศ์ Spionidae โดยการใช้หนวดคู่ยาวในการเลือก
อินทรียสารตามผิวดินตะกอนและแขวนลอยในมวลน ้า
ที่มา : Dauer et al. (1981)
สัตว์หน้าดินที่กินอินทรียสารในดินโดยมีการคัดเลือดขนาดอนุภาคดินตะกอนที่เหมาะสมกับขนาด
ปากเป็น deposit feeder จัดเป็นพวกที่เลือกกินอาหารเฉพาะอย่างเรียกว่า selective feeders การเลือกกิน
อาหารเฉพาะอย่างอาจเลือกขนาดของอาหารและชนิดตลอดจนคุณค่าของอาหารด้วย ดังนั้นในรูปแบบการกิน
อาหารของหอยสองฝาที่กรองกินอาหารจากมวลน ้าก็จัดว่าเป็นพวกที่เลือกกินอาหารเฉพาะอย่าง (selective
feeders) เช่นกัน เพราะซี่กรองเหงือกจะคัดเลือกเฉพาะขนาดอาหารและชนิดของอาหารที่เหมาะสม สัตว์หน้า
ดินอีกกลุ่มหนึ่งจะกินอาหารโดยไม่เลือกขนาดและชนิดของอาหารเรียกว่า opportunistic feeders สัตว์หน้า
ดินกลุ่มนี้จะกินอาหารไม่เลือก เจออาหารชนิดใดก็กินไว้ก่อนดังเช่นกลุ่มสัตว์หน้าดินที่กรองอาหารจากมวลน ้า
และปล่อยเมือกออกมาเพื่อรวบรวมตะกอนแขวนลอยให้ได้มากที่สุดเป็น suspension feeders ในสัตว์หน้าดิน
ที่กินปริมาณอินทรียสารในดินก็มีบางกลุ่มไม่เลือกขนาดดินตะกอนหรือเลือกกินเฉพาะอินทรียสารที่ติดกับ
อนุภาคดินตะกอน แต่กินปริมาณอินทรียสารโดยรวมที่เป็นซากอินทรียสารที่อยู่ตามพื้นดินด้วย สัตว์กลุ่มนี้
จัดเป็น detritus feeders และจัดเป็นพวกที่กินอาหารไม่เลือกชนิดถือเป็น opportunistic feeders ดังนั้น
การศึกษาลักษณะพฤติกรรมการกินอาหารอย่างละเอียดของสัตว์หน้าดินจะสามารถท าให้เข้าใจถึงการกระจาย
ตามแหล่งอาหารหรือการที่สัตว์เหล่านี้อยู่ร่วมกันได้ เนื่องจากกินอาหารที่ต่างกันเป็นการจัดสรรทรัพยากร
อาหารอย่างลงตัวเพื่อไม่ให้เกิดการแก่งแย่งกัน
ปูก้ามดาบในป่าชายเลนเป็นตัวอย่างของสัตว์หน้าดินที่มีการจัดสรรอาหารได้อย่างลงตัว อาหารของ
ปูก้ามดาบคือปริมาณอินทรียสารในดินตะกอน ปูก้ามดาบแต่ละชนิดจะมีอวัยวะส่วนปากที่ใช้คัดเลือกขนาด
อนุภาคดินตะกอนที่มีอินทรียสารติดอยู่ที่เหมาะสม ท าให้มีรูปร่างของอวัยวะส่วนปากที่ใช้คัดเลือกขนาด
อนุภาคดินตะกอนเหล่านี้มีลักษณะแตกต่างกันไปตามชนิด บริเวณส่วยปลายขาเดินจะมีลักษณะคล้ายช้อนเพื่อ
ตักดินตะกอนส่งเข้าปาก รยางค์ส่วนอก maxillipeds อีกสองคู่จะท าหน้าที่ในการคัดเลือกและคัดกรองขนาด
