Page 106 - หนังสือ สัตว์หน้าดิน นิเวศวิทยาและการใช้ประโยชน์
P. 106
การปรับตัวของสัตว์หน้าดินในแหล่งน ้า 88
หอยฝาเดียวเป็นสัตว์แยกเพศบางชนิดมีเพศรวม เช่นหอยฝาเดียวน ้าจืดพวกหอยขมมีทั้งอวัยวะเพศทั้งเพศผู้
และเพศเมียในตัวเดียวกัน การผสมพันธุ์พบทั้งแบบผสมภายในตัวเองหรือผสมข้ามโดยการประกบคู่กัน ลูกหอย
ขมระยะแรก ๆ จะมีวุ้นหุ้ม แม่หอยขมจะใช้หนวดแทงวุ้นจนแตกเพื่อให้ลูกหอยหลุดออกจากวุ้น ลูกหอยขม
สามารถเคลื่อนไหวได้ทันทีเมื่อออกจากตัวแม่ ส่วนหอยสองฝาพบทั้งที่มีเพศแยกและบางชนิดมีทั้งสองเพศใน
ตัวเดียวกัน ในพวกหอยสองฝาทะเลมีการปล่อยเซลล์สืบพันธุ์ออกมาผสมกันภายนอก (external fertilization)
ไข่ฟักเป็นตัวอ่อน (trochophore larva) จากนั้นเปลี่ยนรูปร่างเป็นระยะ veliger larvae ตัวอ่อนระยะนี้มี
velum เป็นอวัยวะช่วยในการว่ายน ้า จากนั้นมีพัฒนาการเปลี่ยนเป็นหอยสองฝาระยะวัยรุ่น (young
mollusc) หอยสองฝาน ้าจืดจะมีการผสมพันธุ์ภายใน (internal fertilization) โดยการจับคู่ผสมพันธุ์ หอยเพศ
เมียจะได้รับเซลล์สืบพันธุ์เพศผู้ทางท่อน ้าเข้า (inhalent siphon) ไข่จะได้รับการปฏิสนธิและถูกเก็บรักษาไว้
บริเวณเหงือก ซึ่งมีบางส่วนเปลี่ยนแปลงลักษณะพองออกคล้ายถุงส าหรับเก็บไข่ (brood pouch) เพื่อให้ตัว
อ่อนอาศัยอยู่ระยะหนึ่งจนมีพัฒนาการรูปร่างเป็นตัวอ่อนระยะ glochidia ที่มีลักษณะเป็นฝาสองฝาปิด-เปิดได้
และมีเส้นใยส าหรับยึดเกาะปลาที่เป็นโฮสต์ (host) จากนั้นจะปล่อยออกสู่ภายนอก ตัวอ่อนหอยสองฝาระยะนี้
จะเกาะอาศัยปลาด้วยการสร้างซีสต์ (cyst) ล้อมรอบตัว แล้วมีการพัฒนาเปลี่ยนแปลงรูปร่างจนกลายเป็นตัว
อ่อนระยะ juvenile จึงจะหลุดออกจากโฮสต์ลงมาอาศัยและหากินตามพื้นท้องน ้าและเจริญเติบโตเป็นตัวเต็ม
วัย ดังภาพที่ 3.16
ภาพที่ 3-16 วงจรชีวิตของหอยกาบน ้าจืด
ที่มา : จุฑามาศ จิวาลักษณ์ และคณะ (2550)
