Page 107 - หนังสือ สัตว์หน้าดิน นิเวศวิทยาและการใช้ประโยชน์
P. 107
การปรับตัวของสัตว์หน้าดินในแหล่งน ้า 89
หมึกเป็นสัตว์หน้าดินในกลุ่มมอลลัสก์เป็นสัตว์แยกเพศมีการผสมพันธุ์กันโดยการจับคู่ ในหมึก
กระดองเพศผู้จะใช้หนวดคู่ยาวล้วงเอาถุงสเปิร์มในล าตัวสอดเข้าไปเก็บไว้ในล าตัวของเพศเมียเพื่อผสมกับไข่
การผสมพันธุ์เกิดขึ้นประมาณ 1 สัปดาห์ เพศเมียจึงเริ่มวางไข่โดยการใช้หนวดน าไข่ที่ได้รับการผสมแล้วจาก
ภายในออกมาวางติดไว้ตามโพรง หมึกส่วนมากจะมีอายุขัยโดยเฉลี่ยไม่เกิน 4 ปี อย่างหมึกกระดองมีอายุขัย
ราว 240 วัน หมึกถือเป็นสัตว์ที่มีการเจริญเติบโตเร็วมากเมื่ออายุถึง 3 เดือน ก็สามารถสืบพันธุ์ได้ หมึกมักจะ
จับคู่เป็นคู่ ๆ โดยในหมึกกระดองตัวผู้จะมีถุงสเปิร์ม ซึ่งตัวผู้จะใช้หนวดดึงถุงสเปิร์มนี้ไว้ในตัวตัวเมียบริเวณรอบ
ปากในขณะที่หมึกกล้วยจะทิ้งไว้ข้างล าตัว
3.6.3 วงจรชีวิตของสัตว์หน้าดิน (life history)
ภาพที่ 3.17 เป็นวงจรชีวิตส่วนใหญ่ของสัตว์หน้าดินทั้งในแหล่งน ้าจืดและในทะเล การผสมพันธุ์ของ
ไข่และสเปิร์มอาจเกิดขึ้นในมวลน ้าภายนอกหรือภายในตัวพ่อแม่ได้ ไข่ที่ถูกผสมจะเป็นตัวอ่อนที่ด ารงชีพเป็น
แพลงก์ตอนส่องลอยในมวลน ้า ตัวอ่อนที่เป็นแพลงก์ตอนนี้จะมีรูปร่างที่ต่างจากพ่อแม่อย่างมาก ช่วงระยะเวลา
ในการด ารงชีพเป็นแพลงก์ตอนอาจสั้นเป็นนาทีหรือยาวเป็นวัน บางชนิดอาจมีตัวอ่อนระยะแพลงก์ตอน
ล่องลอยเป็นเดือน ตัวอ่อนที่เป็นแพลงก์ตอนนั้นพบได้ 2 แบบคือ ตัวอ่อนที่สามารถหาอาหารกินเองได้
(planktotrophic larvae) ตัวอ่อนแพลงก์ตอนชนิดนี้สามารถล่องลอยอยู่ในมวลน ้าได้นานตราบเท่าที่ยังมี
อาหาร ตัวอ่อนแพลงก์ตอนแบบที่สองคือตัวอ่อนแพลงก์ตอนที่ได้รับอาหารจากแม่ไม่สามารถหาอาหารกินเอง
ได้ (Lecithotrophic larvae) ตัวอ่อนแบบหลังนี้จะเจริญมาจากไข่ที่มีขนาดใหญ่เนื่องจากมีอาหารสะสมไว้ใน
รูปไข่แดง (yolk) ไว้ให้ตัวอ่อนกินในช่วงที่ลอยอยู่ในมวลน ้า ระยะเวลาที่ตัวอ่อนแบบ Lecithotrophic larvae
จะด ารงชีพเป็นแพลงก์ตอนจะสั้นขึ้นอยู่กับปริมาณอาหารที่สะสมไว้ให้ ความแตกต่างอีกอย่างที่พบในตัวอ่อนที่
เป็น planktotrophic larvae เมื่อเทียบกับตัวอ่อนที่เป็น lecithotrophic larvae คือตัวอ่อนแบบแรกจะมี
ศักยภาพในการเคลื่อนที่ได้มากกว่า สามารถว่ายน ้าขึ้นลงเพื่อส ารวจพื้นท้องทะเลเพื่อลงเกาะได้ ในขณะที่ตัว
อ่อนแพลงก์ตอนที่เป็น lecithotrophic larvae จะมีศักยภาพในการว่ายน ้าได้น้อยกว่าหรืออาจไม่มีเลย ตัว
อ่อนสัตว์ทะเลหน้าดินจะมีศักยภาพในการลงส ารวจพื้นท้องทะเลเพื่อดูความเหมาะสมในแง่ที่เป็นแหล่งที่อยู่
อาศัยและแหล่งอาหารก่อนจะตัดสินใจลงเกาะบริเวณที่ส ารวจ และเปลี่ยนแปลงรูปร่างให้เหมือนกับตัวเต็มวัย
ช่วงเวลาในการส ารวจพื้นเพื่อการเกาะจะยาวในตัวอ่อนที่เป็น planktotrophic larvae วงจรชีวิตของไส้เดือน
ทะเลและหอยที่ได้น าเสนอไปแล้วเป็นตัวอย่างได้อย่างดี
