Page 65 - หนังสือ สัตว์หน้าดิน นิเวศวิทยาและการใช้ประโยชน์
P. 65
แหล่งอาศัยของสัตว์หน้าดิน 47
กำรกระจำยและควำมหลำกหลำยชนิดของสัตว์หน้ำดินในป่ำชำยเลนขึ้นอยู่กับโครงสร้ำงของป่ำชำย
เลนที่มีพันธุ์ไม้หลำยชนิด ซึ่งนอกจำกจะให้ร่มเงำแล้วยังมีระบบรำกต่ำง ๆ เช่น รำกที่ระโยงระยำงจำกต้น ใบไม้
โกงกำงหรือรำกที่โผล่เหนือดินเป็นรำกหำยใจลักษณะคล้ำยแท่งดินสอของไม้แสม เป็นต้น ซึ่งล้วนแต่เป็นที่อยู่
อำศัยของสัตว์หน้ำดินในลักษณะถิ่นที่อยู่อำศัย (Microhabitats) นอกจำกนี้ลักษณะดินตะกอนและปริมำณ
อินทรียสำรเป็นตัวกำรส ำคัญในกำรก ำหนดชนิดของกำรกระจำยของสัตว์หน้ำดินในป่ำชำยเลน กำรกระจำย
ของสัตว์หน้ำดินในป่ำชำยเลนแบ่งออกได้เป็น 2 ลักษณะ คือ
(1) กำรกระจำยตำมแนวดิ่ง (vertical distribution) เรำพบสัตว์หน้ำดินอำศัยอยู่บริเวณเรือนยอด
ต้นไม้ป่ำชำยเลน ตำมล ำต้นตำมรำกและตำมพื้นดินในป่ำชำยเลน ซึ่ง Chapman (1975) ได้แบ่งถิ่นที่อยู่อำศัย
(microhabitat) ของสัตว์ในป่ำชำยเลนออกเป็น 6 ประเภท คือ 1) ผิวหน้ำดิน 2) ในดิน 3) แอ่งน ้ำขังตำมโพรง
ไม้หรือตำมพื้นดิน 4) ร่องน ้ำที่ไหลผ่ำนป่ำชำยเลน 5) โพรงไม้ตำมล ำต้นและกิ่ง และ 6) พุ่มไม้และส่วนต่ำง ๆ
ของต้นไม้ ภำพที่ 2.9 แสดงถึงลักษณะกำรกระจำยตำมแนวดิ่งของสัตว์หน้ำดินบริเวณป่ำชำยเลนบนเกำะ
Irimote ในหมู่เกำะ Okinawa ในประเทศญี่ปุ่น (Shokita, 1989)
ภาพที่ 2.9 กำรกระจำยตำมแนวดิ่ง (vertical distribution) ของสัตว์หน้ำดินบริเวณป่ำชำยเลนบนเกำะ
Irimote ในหมู่เกำะ Okinawa ประเทศญี่ปุ่น
ที่มำ : Shokita (1989)
ตัวอย่ำงลักษณะกำรกระจำยตำมแนวดิ่งของสัตว์หน้ำดินที่เห็นได้ชัดเจน คือกำรกระจำยของหอยฝำ
เดียวและหอยสองฝำที่พบในบริเวณป่ำชำยเลน หอยฝำเดียวกลุ่มหอยขี้นกจะเคลื่อนที่ขึ้นลงตำมกิ่งไม้ ใบไม้
ต้นไม้ ตลอดจนเรือนยอดของต้นไม้ตำมช่วงน ้ำขึ้นน ้ำลง (ภำพที่ 2.10) หอยนำงรม หอยแมลงภู่และหอยกะพง
จะเกำะติดบริเวณรำกไม้ หอยสองฝำเหล่ำนี้เป็นพวกที่กรองอำหำรจำกน ้ำกินพวกแพลงก์ตอนพืชและแพลงก์
ตอนสัตว์ หอยฝำเดียวบำงกลุ่มจะกัดแทะสำหร่ำยชนิดต่ำง ๆ ที่ขึ้นตำมพื้นดินและรำกไม้เช่นหอยขมทะเล ส่วน
หอยฝำเดียวที่กินอินทรียสำรเช่นหอยปำกกระจำดในวงศ์ Neritidae และหอยหูในวงศ์ Ellobiidae จะ
