Page 116 - หนังสือ สัตว์หน้าดิน นิเวศวิทยาและการใช้ประโยชน์
P. 116
การเก็บและวิเคราะห์ตัวอย่างสัตว์หน้าดิน 98
บริเวณที่เป็นแหล่งอาศัยของสัตว์หน้าดินเพื่อเปรียบเทียบกัน เช่นแบ่งการเก็บตัวอย่างตามเขตพันธุ์ไม้เด่นในป่า
ชายเลนเป็นตัวแทนเขตป่าแสม ตัวแทนเขตป่าโกงกางและเขตหาดเลน เป็นต้น ตัวอย่างการศึกษาสัตว์หน้าดิน
เชิงคุณภาพคือการศึกษาสัตว์หน้าดินจากเครื่องมือคราดและอวน การศึกษาชีววิทยาการสืบพันธุ์ของไส้เดือน
ทะเลเป็นตัวอย่างการศึกษาเชิงคุณภาพอีกแบบหนึ่งโดยที่มีการเก็บรวบรวมไส้เดือนทะเลขนาดต่างกันมาเพื่อ
แยกเพศและศึกษาการพัฒนาการของเซลล์สืบพันธุ์เพศผู้และเพศเมีย ซึ่งการเก็บตัวอย่างมุ่งให้ได้ตัวอย่าง
ไส้เดือนทะเลมากที่สุดให้พอเพียงกับการเป็นตัวแทนกลุ่มที่ใช้ศึกษาเช่นจ านวนตัวไม่ต ่ากว่า 38 ตัว เป็นต้น
(3) ลักษณะแหล่งน ้าหรือลักษณะพื้นท้องน ้าที่ท าการศึกษา เช่น การศึกษาสัตว์หน้าดินในบริเวณแม่
น ้าป่าสักหรือการศึกษาการกระจายของปูก้ามดาบในบริเวณป่าชายเลนปากแม่น ้าท่าจีน และการศึกษาการ
กระจายของเพรียงหินบนหาดหิน เป็นต้น ซึ่งจะมีความส าคัญในการก าหนดเครื่องมือและวิธีการเก็บตัวอย่าง
สัตว์หน้าดินตลอดจนการก าหนดจุดเก็บตัวอย่างเพื่อเป็นตัวแทน
(4) เครื่องมือและวิธีการศึกษาที่ใช้ควรเป็นวิธีที่เป็นมาตรฐานสากล เป็นที่นิยมใช้ในการศึกษาสัตว์
หน้าดิน การอ้างอิงเพื่อใช้วิธีการศึกษาและเครื่องมือที่เป็นสากลจะช่วยท าให้ข้อมูลที่ได้เป็นข้อมูลที่ถูกต้องและ
เชื่อถือได้ เพื่อสามารถเปรียบเทียบกับข้อมูลจากงานวิจัยสัตว์หน้าดินที่ด าเนินการในพื้นที่ศึกษาเดียวกันหรือใน
พื้นที่ศึกษาอื่น ในบางกรณีอาจต้องมีการดัดแปลงวิธีการเก็บตัวอย่างหรือเครื่องมือในการเก็บตัวอย่างสัตว์หน้า
ดินให้เหมาะสมก็ต้องมีการบันทึกไว้อย่างละเอียด ที่ส าคัญวิธีการหรือเครื่องมือที่ใช้นั้นต้องสามารถให้มีการ
ทดลองใช้ได้ผลสามารถให้ข้อมูลที่ถูกต้องได้เช่นเดียวกันเมื่อมีผู้อื่นได้อ่านและน าไปท าตามได้ เช่นการใช้
กระบอกฉีดยาพลาสติก (Syringe) ที่มีขนาดที่รู้ปริมาตรอย่างแน่นอนมาดัดแปลงเป็นท่อเจาะดินส าหรับเก็บ
ตัวอย่างสัตว์หน้าดินขนาดเล็กในหาดเลนหรือป่าชายเลน เป็นต้น ดังภาพที่ 4.1 ใช้กระบอกฉีดยาพลาสติก
ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 3 เซนติเมตร แล้วตัดส่วนปลายของกระบอกฉีดยาออก เวลาเก็บตัวอย่างสัตว์หน้าดิน
กดกระบอกฉีดยาลงไปในดินให้ลึกกว่า 5 เซนติเมตร จากนั้นดึงกระบอกฉีดยาพร้อมตัวอย่างดินขึ้นมาค่อย ๆ
ดันกระบอกสูบจนระดับผิวดินอยู่ที่ระดับ 5 เซนติเมตรที่ท าเครื่องหมายไว้บนกระบอกฉีดยา ตัดดินส่วนที่โผล่
พ้นกระบอกฉีดยาทิ้งไป ดันดินยาว 5 เซนติเมตร ที่เหลือในท่อเก็บตัวอย่างใส่ในถุงซิปล๊อกส าหรับการวิเคราะห์
ชนิดต่อไป
