Page 32 - หนังสือ สัตว์หน้าดิน นิเวศวิทยาและการใช้ประโยชน์
P. 32
ความรู้ทั่วไปเกี่ยวกับสัตว์หน้าดิน 14
ภาพที่ 1.9 สัตว์หน้าดินพวกที่อาศัยอยู่บนผิวดิน
ที่มา : ดัดแปลงจาก Lalli and Parsons (1993)
กลุ่มสัตว์หน้าดินที่อาศัยอยู่บนผิวดินที่เป็นพื้นดินแข็งมักยึดเกาะอยู่กับที่ โดยมีการหลั่งสารจ าพวก
หินปูนส าหรับยึดตัวเองให้แน่นกับพื้น เช่นกลุ่มหอยนางรมและพวกเพรียงหิน บางชนิดจะมีเส้นใยส าหรับยึด
ตัวเองกับพื้นหิน เช่นเส้นใยที่ยื่นจากส่วนเท้าของหอยแมลงภู่ที่เราเรียกว่า “เกสรหอย” สัตว์หน้าดินที่อาศัยอยู่
ตามแนวปะการังซึ่งจัดว่าเป็นพื้นดินแข็งเช่นกันก็จะอาศัยตามซอกรอยแต่รอยแยกของแนวปะการังเช่น
ปลิงทะเล บางชนิดจะเจาะไชเข้าไปอยู่ในปะการังเช่นหอยเจาะและไส้เดือนทะเลบางกลุ่ม ส่วนพวกเม่นทะเล
ซึ่งมีหนามแข็ง (spine) รอบตัวมันจะใช้หนามแข็งเหล่านั้นหมุนไปมาเหมือนกับสว่านท าให้บริเวณหาดหินหรือ
แนวปะการังที่มันอาศัยอยู่เกิดเป็นโพรงลึกเพื่อให้มันหลบอาศัยอยู่ได้ กลุ่มสัตว์หน้าดินที่อาศัยอยู่บนผิวดินที่
เป็นดินโคลนหรือดินทรายที่อ่อนนุ่มส่วนใหญ่สามารถเคลื่อนที่ได้หรือมีรยางค์ที่ช่วยให้มันฝังตัวได้บริเวณผิวดิน
(2) พวกที่อาศัยอยู่ในดิน (Infauna) หมายถึง สัตว์หน้าดินพวกที่อาศัยขุดรูหรือฝังตัวอยู่ในพื้นดิน
ทรายหรือพื้นดินโคลน สัตว์หน้าดินกลุ่มนี้ที่พบในระบบนิเวศแหล่งน ้าจืด เช่น ไส้เดือนน ้า (aquatic
oligochaetes) หอยกาบ (freshwater mussel) หอยทราย (river snail) ปูนา (black rice crab) เป็นต้น
ส่วนพวกที่อาศัยตามบริเวณชายฝั่งทะเลเช่นไส้เดือนทะเล ในบริเวณป่าชายเลนพบกลุ่มเด่นเป็นพวกปูแสม
และปูก้ามดาบที่ขุดรูอาศัยตามพื้นดิน บริเวณพื้นดินโคลนอ่อนนุ่มพบหอยสองฝาบางชนิดที่มีความส าคัญทาง
เศรษฐกิจ เช่น หอยแครง หอยหลอด (razor clam) หอยลาย (undulate venus) และพวกบราชิโอพอด
(brachiopod) ที่เรียกว่าหอยปากเป็ด ส่วนในระบบนิเวศหาดทรายเช่นหอยเสียบและจักจั่นทะเล (mole
crab) เป็นต้น ตัวอย่างของสัตว์หน้าดินพวกที่อาศัยอยู่ในดินแสดงดังภาพที่ 1.10
