Page 166 - หนังสือ สัตว์หน้าดิน นิเวศวิทยาและการใช้ประโยชน์
P. 166
การใช้ประโยชน์จากสัตว์หน้าดิน 148
เราได้เรียนรู้อะไรบ้างเกี่ยวกับสัตว์หน้าดิน
บทเรียนส่วนนี้เป็นการประมวลความรู้เกี่ยวกับสัตว์หน้าดินที่เรียนมาแล้วทั้งในแง่
ความส าคัญของสัตว์หน้าดินที่เป็นทรัพยากรประมง เป็นอาหารส าหรับมนุษย์และสัตว์น ้าแล้ว
ความรู้เรื่ององค์ประกอบชนิด แหล่งอาศัยของสัตว์หน้าดินและการปรับตัวของสัตว์หน้าดิน
สามารถน ามาใช้เป็นข้อมูลพื้นฐานเพื่อการใช้ประโยชน์จากสัตว์หน้าดิน สัตว์หน้าดินสามารถ
น ามาใช้ประโยชน์ได้หลายประการนอกเหนือจากการเป็นทรัพยากรประมงที่ส าคัญแล้ว เรา
สามารถใช้องค์ประกอบชนิดและความหลากหลายของสัตว์หน้าดินประเมินความอุดมสมบูรณ์
ของทรัพยากรประมง การเปลี่ยนแปลงองค์ประกอบชนิด ความชุกชุมตลอดจนสัดส่วนสัตว์
หน้าดินกลุ่มเด่นคือ ไส้เดือนทะเล หอยและครัสตาเซียนใช้ในการประเมินสถานภาพและการ
เปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นในระบบนิเวศได้ ดังตัวอย่างการเปลี่ยนแปลงองค์ประกอบชนิดและ
สัดส่วนสัตว์หน้าดินกลุ่มเด่นที่เกิดขึ้นในป่าชายเลนที่ปลูกฟื้นฟูที่มีอายุต่างกัน ความซับซ้อน
ของสายใยอาหารก็สามารถใช้ในการติดตามและประเมินสถานภาพทรัพยากรในระบบนิเวศ
การที่สัตว์หน้าดินอาศัยอยู่บริเวณพื้นดินในแหล่งน ้าทั้งที่อยู่บริเวณผิวดินและที่ขุดรูฝังตัว
อยู่ในดิน ดังนั้นเราจึงพบองค์ประกอบชนิดและความชุกชุมของสัตว์หน้าดินมีความสัมพันธ์
อย่างเด่นชัดต่อปัจจัยสิ่งแวดล้อมในน ้าและในดิน โดยเฉพาะปริมาณออกซิเจนละลายน ้า ความ
เค็ม อุณหภูมิและปริมาณอินทรียสาร ตลอดจนมลภาวะในแหล่งน ้า สัตว์หน้าดินหลายชนิดมี
การปรับตัวได้ดีในแหล่งน ้าที่มีปริมาณอินทรียสารสูง ปริมาณออกซิเจนต ่าในดิน และทนต่อ
ปริมาณซัลไฟด์ในดิน เช่น ไส้เดือนทะเลหลายชนิด หอยฝาเดียวและหอยสองฝาบางชนิด
ดังนั้นเราจึงใช้สัตว์หน้าดินเป็นดัชนีหรือตัวบ่งชี้คุณภาพน ้าและดินตะกอนได้ในแหล่งน ้าจืดและ
ในทะเล ตัวอ่อนแมลง ไส้เดือนน ้า หนอนแดงและหอยน ้าจืดหลายชนิด เช่น หอยทราย
