Page 133 - หนังสือ สัตว์หน้าดิน นิเวศวิทยาและการใช้ประโยชน์

การเก็บและวิเคราะห์ตัวอย่างสัตว์หน้าดิน 115

4.6 การวิเคราะห์ข้อมูลสัตว์หน้าดิน

หลังจากที่มีการวิเคราะห์ตัวอย่างสัตว์หน้าดินในห้องปฏิบัติการเพื่อคัดแยกองค์ประกอบชนิด
ตลอดจนนับจ านวนตัวเพื่อหาความหนาแน่นหรือความชุกชุมแล้ว นอกจากนี้มีการชั่งน ้าหนักตัวสัตว์หน้าดิน

เพื่อหามวลชีวภาพ (biomass) ซึ่งอาจเป็นน ้าหนักเปียก (wet weight) หรือเป็นน ้าหนักแห้ง (dry weight)

ข้อมูลเหล่านี้ต้องมีการรวบรวมและน าเสนอในรูปของตารางเพื่อให้สามารถน าไปใช้ในการวิเคราะห์ต่อไป
ส าหรับข้อมูลปัจจัยสิ่งแวดล้อมที่บันทึกขณะออกท างานในภาคสนาม จ าเป็นต้องมีการรวบรวมและน าเสนอใน

รูปของตารางเพื่อน ามาใช้ในการวิเคราะห์ผลต่อไป โดยเฉพาะความสัมพันธ์ขององค์ประกอบชนิดและความชุก

ชุมของสัตว์หน้าดินกับปัจจัยสิ่งแวดล้อมที่ส าคัญ ตารางที่ 4.1 เป็นตัวอย่างตารางบันทึกข้อมูลสัตว์ทะเลหน้าดิน
ในระบบนิเวศป่าชายเลน

4.6.1 การวิเคราะห์ข้อมูลสัตว์หน้าดินแบบตัวแปรเดียว
(1) การวิเคราะห์ดัชนีความชุกชุม (Richness Indices)

เป็นค่าที่บอกถึงโครงสร้างความหลากหลายและความชุกชุมของสิ่งมีชีวิตที่พบในแต่ละจุดสุ่มตัวอย่าง

และช่วงเวลาที่สุ่มตัวอย่าง โดยมีพื้นฐานการค านวณจากจ านวนชนิดที่พบทั้งหมดและจ านวนตัวที่พบทั้งหมด
โดยมีสูตร ดังนี้

R = (S-1) / ln (n)

เมื่อ R เป็นดัชนีความชุกชุม

S เป็นจ านวนชนิดของสิ่งมีชีวิต

n เป็นจ านวนตัวทั้งหมดที่พบ

(2) การวิเคราะห์ดัชนีความหลากหลาย (Diversity Indices)

ค่าดัชนีความหลากหลายหรือค่าความแตกต่างของชนิดพันธุ์ใช้การค านวณตามวิธี Shannon-
Weiner Diversity Index ซึ่งเป็นวิธีที่นิยมอย่างแพร่หลายทางนิเวศวิทยาและชีววิทยา ค่าดัชนีที่ได้ใช้

ประกอบการพิจารณา โครงสร้างความหลากหลายของประชาคมสิ่งมีชีวิต และคุณภาพสิ่งแวดล้อมของแหล่ง

น ้าทั้งภายในแต่ละจุดสุ่มตัวอย่างและโดยภาพรวมของแหล่งน ้า โดยมีสูตรโครงสร้างดังนี้

H = - (pi Ln pi)

เมื่อ H เป็นดัชนีความหลากหลาย
pi เป็นสัดส่วนของจ านวนสิ่งมีชีวิตชนิดที่ I ต่อจ านวนทั้งหมดในตัวอย่าง