Page 140 - หนังสือ สัตว์หน้าดิน นิเวศวิทยาและการใช้ประโยชน์
P. 140
การใช้ประโยชน์จากสัตว์หน้าดิน 122
สัตว์ทะเลหน้าดินที่พบเป็นกลุ่มเด่นในบริเวณป่าชายเลนและชายฝั่งทะเลโดยเฉพาะเขตน ้าขึ้นน ้าลง
หาดหิน หาดทรายและหาดเลน ได้แก่กลุ่มไส้เดือนทะเล ครัสตาเซียนและหอย การศึกษาสัตว์ทะเลหน้าดิน
ขนาดใหญ่ในบริเวณป่าชายเลนในประเทศไทยที่ผ่านมาพบว่ามีการศึกษาในป่าชายเลนธรรมชาติ ป่าชายเลนที่
ถูกเปลี่ยนแปลงสภาพแวดล้อมไป เช่น ป่าชายเลนที่ได้รับผลกระทบจากการท านากุ้ง ป่าชายเลนที่เสื่อมโทรม
ตลอดจนป่าชายเลนที่มีการปลูกและฟื้นฟูป่าโดยการปลูกทดแทนที่มีอายุต่างกัน ซึ่งในแต่ละบริเวณจะมี
องค์ประกอบชนิดของสัตว์หน้าดินขนาดใหญ่ ตลอดจนความหลากหลายทางชีวภาพ ความหนาแน่นและมวล
ชีวภาพที่ต่างกัน พบว่าในป่าชายเลนธรรมชาติมีความหลากหลายของชนิดและมวลชีวภาพสูงสัตว์ทะเลหน้าดิน
กลุ่มเด่นคือครัสตาเซียน โดยเฉพาะปู หอยฝาเดียวและไส้เดือนทะเล ดังภาพที่ 5.1 พบว่าครัสตาเซียนมีจ านวน
สูงที่สุด รองลงมาคือหอยและไส้เดือนทะเลในสัดส่วนโดยเฉลี่ยเท่ากับร้อยละ 40, 30 และ 15 ตามล าดับ ส่วน
ป่าชายเลนที่เสื่อมโทรมเนื่องจากกิจกรรมของมนุษย์จะมีความหลากหลายของชนิดและมวลชีวภาพเปลี่ยนไป
ความหนาแน่นของสัตว์ทะเลหน้าดินบางชนิดจะสูงมากโดยเฉพาะไส้เดือนทะเล ในขณะที่ความหนาแน่นและ
ความหลากหลายชนิดของครัสตาเซียนและหอยลดลง พบไส้เดือนทะเลเป็นสัตว์ทะเลหน้าดินกลุ่มเด่นในพื้นที่
ป่าชายเลนที่เสื่อมโทรมและในบริเวณนากุ้งร้าง (ณิฏฐารัตน์ ปภาวสิทธิ์ และคณะ, 2546) ในปี 2551 กรม
ทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่งได้ด าเนินการประชุมคณะท างานผู้เชี่ยวชาญระบบนิเวศป่าชายเลนเพื่อก าหนด
เกณฑ์และตัวชี้วัดด้านความอุดมสมบูรณ์ของทรัพยากรชายฝั่ง ซึ่งรวบรวมจากงานวิจัยทั้งหมดที่มีการ
ด าเนินการในป่าชายเลนในประเทศ และสรุปเป็นเกณฑ์และตัวชี้วัดเบื้องต้นความอุดมสมบูรณ์ของทรัพยากร
ชายฝั่งส าหรับการประเมินความอุดมสมบูรณ์ของป่าชายเลนปลูกและฟื้นฟู ดังตารางที่ 5.1
ภาพที่ 5.1 สัตว์ทะเลหน้าดินกลุ่มหลักในป่าชายเลน
